Kumsang Lalgam (Part-2)

Article masa Kumsang Lalgam Part-1 ah Thukhunlui a Pathian in lalgam phuhkhiak ding ana chiam bangbang a phuhkhiak a omta ahihdan leh kumzabi khatna a khristiante huai lalgam a behlap a ana omta uh ahihdan igenta hi.

Thukhunlui a genkholhnate a theihsiamlouh ziak un Jesu leitung a hong pai lai in Judate leh a nungzuite mahmah in leng khovel lalgam phuhkhe ding in ana lamen uhi (Jn. 6:14-15; Matt.20:21; Nas.1:6). Himahleh Pathian in khalam lalgam phuhkhiak ding gen ana ahi zaw hi. A nungzuite mahmah in leng Khasiangthou a hong tun chiang in theisiam pan phet uhi.

Kumsang Lalgam Part – 2 ah lalgam ana kigengen pen khovel lalgam hilou in khalam lalgam, A saptuam ahihdan leh Jesu Khrist in a lalgam a vaihawm lellel ahihdan i suut ding hi. Premillennialist-te paikhelhna bulpi Kilakna 20 leng saulou a suut in tunung chiang a kumsang lalgam phuhkhiak ding gen ahihlouh dan i en ding hi.

Lalgam tuh khovel lalgam ahi kei

Pilat in Jesu kumpi ahihleh hihlouh a dotna ah Jesu’n kumpi ahihdan gen a (Matt.27:11; Mk.15:2; Lk.23:3), himahleh “Ka kumpi hihna hiai khovel ahi kei” chi hi (Jn.18:36).

Thukhunlui ah Pathian in Jesu tuh David’ laltuphah a tusak ding ahihdan thuchiam ana bawl a (Sam 132:11-12), himahleh Koniah (Jekonia) suante kuamah “David’ laltutphah tung a tu a Judah gam a vaihawm nawn ding a om kei ding uh” (Jer.22:28-30) chi hi. Jesu leng Jekonia’ suan apan hong piang ahihziak in (Matt.1:12; Lk.3:27), a vaihawmna lalgam tuh Juda gam lou, gamdang ahih ngai hi. Huaiziak in Jesu leitung a hong kumsuk a Jerusalem, Juda gam a vai hong hawm ding chih sinsakna tuh dik theilou hi.

Pathian in Abraham kiang ah gam ana chiam a (Gen.12:1-2), hiai a gam chiam tuh Joshua hun in tangtun sak in omta hi (Jos.21:43-45). Israel nam leng bawlkhiak ana hita a, huchi’n na chisuan ah namchih vualzawl in a om ding a chih leng Jesu’n ana tangtungsakta hi (Gal.3:8,16). Huaiziak in khristiante tuh Pathian’ khalam Israelte ihi zawta ua (Gal.3:16; Rom.9:7-8), khalam ah Isarael leh Israel lou kideidanna om nawnlou hi (Gal.3:26-29; Eph.2;14-22; 1 Pet.2:9-10). Huaziak in Khrist in a vaihawmna lalgam tuh khovel lalgam hilou in khalam lalgam ahi zaw hi.

Lalgam tuh saptuam ahi

Zawlnei Isai in ni nanung chiang in Pathian’ inn ah namchih ahoh ding ua, Jerusalem akipan Toupa thu hong pawt in “huchi in, aman namchih lak ah vai ahawm ding” (Is.2:2-4) chih ana genkhol hi. Sawltak Paul in ‘Pathian inkuan’ tuh ‘Pathian hing saptuam’ ahi chi a (1 Tim.3:15), Peter in “khalam inn a lamtouh na hi uh” (1 Pet.2:5) chi hi. Peter in Pentecost ni’n hun nanung hita ahihdan ana gen a (Nas.2:16-17), Hebru laikhak gelhtu in leng “tu hun nanung ah” (Heb.1:2) chita hi. Huaiziak in Zawlnei Isai in ana genkholh bang in Khrist’ in namchih lak a vai ahawmta a, huai a vaihawmna lalgam tuh saptuam ahi a, huai saptuam tuh nam chih tel theihna (Matt.28:18-19; Eph.2:14-19), Pathian tangtawn thiltup (Eph.3:10,11) leh Jesu’n ngei in a sisan a alei ahi hi (Nas.20:28).

Jesu’n Peter kiang ah, “hiai suangpi tung ah ka saptuam ka lamtou ding a, misi khokulh kongkhak te’n hiai a zoukei ding uh. Van lalgam tahbite k’on pe ding…” (Matt.16:18-19) chi hi. Saptuam lamkhia a lalgam tahbi pe ding chi ahihman in saptuam leh lalgam a tuam hileh hiai in omzia neilou ding hi. Lalgam leh saptuam gen kibang ahihziak in a kumpi leh alupen (head) Jesu ahihdan Laisiangthou in hon  hilh hi (Ko l.1:18).

David’ laltutphah atu in Jesu’n vai ahawm lel

Pathian in David kiang ah a chisuan akipan a laltutphah a tu ding mi tungkhe ding ahihdan thuchiam ana bawl a (2 Sam.7:12-16), a lalgam in tawpni neilou ding ahihdan ana gen hi (Is.9:6-7). Jesu a hong pian dek in David’ laltutphah tung a tu ding Amah ahihdan Gabriel in hiai bang in gen hi: “…Toupa Pathian in a pa David’ laltutphah a pe ding…a lalgam in bei ni a nei kei ding”(Lk.1:32-33).

Pentecost ni’n Peter in David kiang a Pathian’ thuchiam tangtungta ahihdan leh a laltuphah tung a tu a Khrist in vaihawmta ahihdan gen in, “Pathian in a khal a mi, sadan a achite lak a khat a laltutphah a tu ding in Khrist a kaithou ding chih athei a…Hiai Jesu tuh Pathian in a kaithouta…Huaiziak in Pathian khut taklam a tawisang in om a…Pathian in Toupa leh Khrist in a bawlta” (Nas.2:29-36) chi hi.

Zawlnei Zakaria in Khrist tungtang a genkholhna ah a laltutphah tung a atut chiang in vaihawm ding a, siampu leng hi ding chi hi (Zak.6:12-13). Hebru laikhak gelhtu in Pathian taklam ah tu in siampu ahita chi a (Heb.8:1; 10:11-13), huaiziak in Khrist tuh a laltutphah tung ah a tuta chihna ahia, vai leng a hawmta chihna suak hi.

Van a paitou a Pathian taklam a tu a vaihawmta ahihman in (Heb.1:3; 10:12-13 cf. Sam 110:1), Sawltak Paul in “melma tengteng a khenuai a akoih masiah vai ahawm ding” (1 Kor.15:25) chi hi. Melma nanung hihsiat a om ding tuh sihna ahia (1 Kor.15:26); huai sihna tuh Khrist hong painawn chiang a misi tengteng thohnawnna hun ah zoh hita ding hi (1 Kor.15:52-55). Huchi’n Khrist in a vaihawmna lalgam tuh Pa khut ah pekhia in (1 Kor.15:24), Amah ngei leng Pa nuai ah koih in omta ding hi (1 Kor.15:28).

Kumsang lalgam leh Kilakna 20

Laisiangthou a kumsang vaihawmna kichi imuhtheihna om sun Kilakna 20:1-6 ahi. Premillennialism gindan bulpi kumsang lalgam kichi leng Kilakna 20 pansan a hong piangkhia ahia, himahleh kumsang lalgam toh kisai a asinsakte uh ‘Jesu hong painawnna’, ‘misite taksa a thohnawnna’, ‘Jesu’n leitung a  a vaihawmna’, ‘Jerusalem a David’ laltutphah’, ‘Palestine gam’ leh ‘leitung ah Jesu hong kumsuk ding’ chihte khat leng kigelh khalou hi. Huaiziak in Kilakna 20 in Premillennialism sinsakna bang in leitung ah kumsang vaihawmna a om ding chih agen kha kei chih chiang hi.

Kil.20:1-3 kikal ah Setan kumsang khat sung hen a omna thu imu hi. Laisiangthou ah Setan hen a om thu kigelhna mun thum ah muh theih in om hi. Amasapen in Jesu leitung a aom lai in Setan hen (bind) a om ahihdan genna in “mi hatpa henchip masa lou in bang chi’n a inn a lut in a thilte a laksak thei dia? Huai khit chiang in a vante a laksak thei phet ding” (Matt.12:28-29) chi hi. A nihna ah Jesu asih a, athohnawnna in Setan hihsia ahihdan Hebru laikhak gelhtu in gen a, huai tuh gendan dang in Setan hen a om kha chihna ahi hi (Heb.2:14-15). A thumna Kilakna 20:1-3 ahia, kumsang khat sung a ding a hen ahi kichi hi: “…dragon, gulpi tek, Diabol leh Setan a manta a, kumsang khat sung ding in amah a henta” (Kil.20:1-2). Hiai mun a Setan hentu tuh van akipan hong paisuk angel khat, a khut sung a guamkhuk toneilou tahbi leh sik khainiang lianpi tawitu ahi chih ithei hi (20:1-2).

Kilakna 20 itheihsiamna ding in Kilakna laibu tuh chiamtehna kammalte zang a gelh ahihdan leh a gelh hun AD 95 vel akipan a atungpah mahmah ding thilte ahihdan theih poimoh mahmah hi (Kil.1:1,3; 22:6,10). Kilakna 20 tangtak a ahibang chetchet (literal) a lak theihlouh ahihdan ‘guamkhuk toneilou’, ‘tahbi, sik khainiang lianpi a dragon hen’ chih thumalte lel in leng langsak a, huaiziak in chiamtehna leh etsakna thumalte zang a thu kigen ahih chih theih haksa lou hi.

Kilakna 20 tuh bung 19 toh thu kizom ahia, bung 19-na thu a bei toh kiton in bung 20-na thu hong kipan hi. Kilakna 19  thutuun tuh khristian-te sawitu, Rome lalgam tawpna thu ahi. Huaiziak in Kilakna 20 a Setan hen a omna tuh Rome lalgam a bei akipan hong kipan ahihdan muhtheih hi.

Setan hen a omna ziak tuh “huchia kumsang khat a beisiang mateng namte a khem nawnlouhna ding in” (Kil.20:3) chih ahi. Rome lalgam zang a Setan in Pathian’ saptuam nuai mang sipsip ana sawm himahleh a vuallel hi. Pathian in khatvei phalsakta ahihman in maban ah khovel lalgam khat thahatna zang a saptuamte sawi thei nawnlou ding a hen ahihna gen hi. Hiai a henna kigen pen Jesu kross a asih a Setan tung a vualzohna a neih hun a kipan ahi kei a; khristian mi malmalte khem thei nawnlou ding a henna leng ahi kei hi.

Kumsang khat sung Setan hen a om sung in Kil.20:4-6 kikal ah Khrist toh kumsang vaihawmna thu imu hi. Hiai hun a Khrist toh kumsang khat vai hawmkhawmte tuh “Jesu thu theihsakna ziak leh Pathian thu ziak a angawng uh sattan a omte’ khate (souls), gamsa leh a lim beloute, a tal ua leh a khut ua a chiamtehna neiloute” (Kol.20:4) ahi uhi.

Hiai mite tuh Kilakna 6:9-11 ah, “bangchik chiang in ahia leitung a teng mite tunga vai na hawm a, ka sisan uh phuba na lak ding?” chi a Pathian’ laltutphah maitam nuai a tute , a kiang ua puanngou piak a omte ahi uhi. Kilakna 7:13-16 ah puanngou silh in Pathian’ laltutphah ma ah sun leh zan a nasem in om uh chih muhtheih hi. Amaute tuh Kilakna 13 a Gamsa nihte’ chiamtehna 666 neilou a sihpih ngamte ahi uhi. Kilakna 14 ah martar a si midang tampi (144000) ten a hon zom ua, Belamnou’ nungzui in, amaute kia in a saktheih uh langaih sa in Pathian a phat uhi. Kilakna 15 ah hiai martarte’ khate mah van tuipi kimvel a om a muh in a om ua, Mosi’ la leh Belamnou’ la sa in a om uhi. Gamsa’ tung a vualzoute chih in leng a om uh. Kilakna 19 ah kizuaknu thupi’ tung a thutanna piak khiak ahihziak in “Halleluijah” chi in Pathian a phat ua, Khrist in Gamsa nihte’ tung a vualzou a a lenlai in a nung a zui uhi. Rome kumpi te’n nakpitak a sawi mite ahi ua, a thu theihpihna ziak uleh, Gamsa (Rome Kumpite’) lim a biak utlouh ziak ua ngawngtan a omte ahi uh. Amau tuh thohnawnna masa a pangte ahi ua, a tung uah sih nihna (meidil) in hih theih a nei nawn kei hi (Kil.20:6). Hiai thohnawnna masa tuh khristiante’ khalam thohawnna baptisma genna hilou hi; aziak bel puksan theih gige lai ahihman in sih nihna akipan suakta khin kihi nailou hi. Martar-te Setan tung a avualzohna utuh thohnawnna masa dan agen a om ahi zaw hi. Hiai dan etsakna kampau Thukhunlui ah leng hunkhop muhtheih ding om hi (Is.26:19; Ezek.37:10-14).

Kilakna 20:11-15 ah Thukhenna ni toh kisai gen in a om a, hiai Thukhenna ni ahong tunma in Kil.20:7-10 kikal ah kumsang khat hun a bei zoh chiang a Setan khahkhiak a om ding ahihdan thu imu hi. Hiai akipan in kumsang vaihawmna pen Thukhenna ni hong tunma bangtan hiam a bei ding ahihdan imuthei hi. Hiai a kumsang khat kigen tuh ahigeih (literal) a lak ding hilou in hun sawtpi, hun bukim genna ahi zaw hi.

Kilakna 20 a kumsang vaihawmna leh Khrist’ lalgam (vaihawmna) in kituamna zek nei ahihdan muhtheih hi. Khrist’ lalgam pen Jesu a thohnawn khit a van a apaitouh in kipan hi. Jesu’n a thohnawn in “lei leh van a thuneihna teng ka kiang ah piak ahita” chi hi (Matt.28:18). Huaiziak in tulel a khristian ten Khrist’ lalgam a Khrist toh vaihawm khawmna gen ahihlouh ban ah Jesu hong painawn chiang a lalgam hong phutkhia a kumsang vaihawmna ding gen leng ahi kei hi.

Thukhitna:

Maban Part – 3 ah Kilakna 20 toh kisai igen beh ding a, huai ah Khrist’ lalgam leh Kilakna 20 a kumsang hun kigen in kibatlouhna nei ahihdan a chiang zaw sem in igen ding hi.

Tulel a Jesu Khrist vaihawmna lalgam mi-leh-sa hih na ut a, amah toh vai hawmkhawm hih na ut leh Amah gingta in (Jn.3:16; Mk.16:16; Heb.11:6), Kisik inla (Nas.3:19; 17:30), Pathian tapa ahi chih kam a Gum in (Rom.10:9-10; Nas.8:36), na khelhnate ngaihdamna ding in Baptisma tang in (Nas.2:38; 22:16), huchiin Hotdam in na om ding a (Mk.16:16; 1 Pet.3:21), a lalgam mi na hi ding hi (Kol.1:13).+++

Na simbeh nuam leh click in: Part-3

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top